Granty i projekty

Polsko-Niemiecka Fundacja Na Rzecz Nauki

Projekt 2013-33 – „Fenomen Edyty Stein. Das Phänomen Edith Stein“. Streszczenie

Projekt „Fenomen Edyty Stein. Das Phänomen Edith Stein“ zrealizowany przez Centrum Badań im. Edyty Stein Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu wraz z partnerami z Uniwersytetu Essen-Duisburg, Prof. Markus Bernhardt (Katedra Dydaktyki Historii) oraz Rostocku, Prof. Michael Großheim (Instytut Filozofii) i zorganizowany przy wsparciu finansowym Polsko-Niemieckiej Fundacji na Rzecz Nauki miał za zadanie interdyscyplinarną re-lekturę biografii i dzieła Edyty Stein (1891-1942), niemieckiej fenomenolożki żydowskiego pochodzenia, karmelitanki i męczennicy Auschwitz. Przeprowadzona w dniach 20-22 listopada 2013 międzynarodowa konferencja naukowa zebrała w Uniwersytecie Poznańskim badaczy i badaczki z Belgii, Francji, Niemiec, Polski oraz Wielkiej Brytanii. Tematyka konferencji wzbudziła zainteresowanie wśród filozofów, teologów, religioznawców, historyków, językoznawców, kulturoznawców i judaistów. W wystąpieniach przedstawiono wyniki badań, ukazując szeroką paletę relacji i poglądów filozoficznych współpatronki Europy w dialogu z przedstawicielami innych kierunków filozoficznych. Podjęto refleksję nad rozumieniem roli i funkcji kobiet w społeczeństwie i Kościele analizując poglądy Edyty Stein na tę problematykę. Istotny element konferencji stanowiły odczyty poświęcone środowiskom, w których działała filozofka (wrocławskie gminy żydowskie, getyńskie i fryburskie kręgi intelektualne). Wygłoszono referaty odnoszące się do realiów historycznych nazistowskich Niemiec. Szerzej potraktowano kwestie obecności Zagłady w kontekście historii i współczesności Kościoła katolickiego. W trakcie konferencji mocno była reprezentowana tematyka związana oddziaływaniem postaci Edyty Stein w poszczególnych krajach i kulturach np. Francji, Niemczech, Polski i Rosji. Poruszono tematy niełatwe, wzbudzające emocje, np. relacji chrześcijańsko-żydowskich i kontrowersji wokół kanonizacji Edyty Stein. Ważnym punktem konferencji okazała się tematyka stricte europejska: zarówno świadectwa i dziedzictwa intelektualnego Edyty Stein jak i jej oddziaływania i inspiracji na płaszczyźnie indywidualnej i zbiorowej (stowarzyszenia).

Rezultatem przeprowadzonych badań i debat jest opublikowany przez Wydawnictwo Naukowe UAM, 11 Numer Zeszytów Naukowych Centrum Badań im. Edyty Stein:

Fenomen Edyty Stein. Das Phänomen Edith Stein. Redakcja naukowa: Markus Bernhardt, Anna Grzegorczyk, Małgorzata Grzywacz, Katarzyna Machtyl.

ISBN: 978-83-232-2761-8, ISSN: 1895-2984

sfinansowany ze środków Polsko-Niemieckiej Fundacji Na Rzecz Nauki.

Projekt spełnił swe zadanie ujawniając dezyderaty badawcze związane z postacią i dziełem Edyty Stein, stając się impulsem do dalszych poszukiwań. Na płaszczyźnie relacji pomiędzy partnerami zaangażowanymi w realizację zaowocował wzmocnieniem i rozbudowanych już istniejących kontaktów, które w następnych latach będą kontynuowane.

 

Projekt 2013-33 – Das Projekt „Fenomen Edyty Stein. Das Phänomen Edith Stein“. Zusammenfassung

Das Projekt „Fenomen Edyty Stein. Das Phänomen Edith Stein“, realisiert vom Edith-Stein-Forschungszentrum der Adam –Mickiewicz- Universität Poznań (Polen) in Kooperation mit den Partnern aus der Universität Essen-Duisburg, Prof. Markus Bernhardt (Lehrstuhl für Geschichtsdidaktik) und der Universität Rostock – Prof. Michael Großheim (Institut für Philosophie), gefördert durch die Deutsch-Polnische Wissenschaftsstiftung setzte sich zur Aufgabe eine interdisziplinäre Re-lektüre der Biographie und des Oevres von Edith Stein (1891-1942), einer deutschen Phänomenologin jüdischer Herkunft, Karmelitin und Märtyrerin von Auschwitz. Die vom 20-22 November 2013 durchgeführte wissenschaftliche Tagung versammelte in der Posener Universität Forscher und Forscherinnen aus Belgien, Frankreich, Deutschland, Polen und Großbritannien. Die Konferenzthematik rief ein reges Interesse unter Philosophen, Theologen, Religionswissenschaftlern, Historikern, Sprach-, Kulturwissenschaftlern und Vertretern der Judaistik hervor. In den Vorträgen wurden Forschungsresultate präsentiert, die eine breite Palette der Relationen und philosophischen Ansichten der Mitpatronin Europas im Dialog mit anderen philosophischen Denkrichtungen darstellten. Reflektiert wurde auch die Rolle und Funktion der Frauen in der Kirche aus der von Edith Stein entwickelten und propagierten Sichtweise auf diese Problematik. Einen wesentlichen Bestandteil der Konferenz bildeten die Referate zum Wirkungsmilieu Steins: u.a. Breslau und seine jüdischen Gemeinden, intellektuelle Kreise in Göttingen und Freiburg i. Br.. Präsentiert wurden auch Beiträge über die historischen Realien Deutschlands in der NS-Zeit. Ein breiteres Spektrum betraf die Problematik von Shoah im Kontext der Geschichte und Gegenwart der katholischen Kirche. Einen wichtigen Platz während der Tagung nahm die Frage der breit verstandenen Wirkung der Person Edith Steins in den einzelnen Ländern und Kulturen Europas: Frankreich, Deutschland, Polen und Russland. Man hatte schwierige, emotionsgeladene Themen nicht gemieden. Zu ihnen gehörten u.a. christlich – jüdische Beziehungen oder die Kontroversen um die Heiligsprechung Edith Steins. Als wichtig erwies sich auch die stricte europäische Thematik des Lebenszeugnisses und intellektuellen Erbes Edith Steins sowie die daraus resultierenden Inspirationen auf individueller und kollektiver Ebene (u.a. Vereinswesen).

Das Resultat der durchgeführten Forschungen und Debatten bildet das durch den wissenschaftlichen Verlag der Adam-Mickiewicz Universität in Poznań publizierte Heft 11 der Wissenschaftlichen Hefte des Edith-Stein-Forschungszentrums, unter dem Titel:

Fenomen Edyty Stein. Das Phänomen Edith Stein. Redakcja naukowa: Markus Bernhardt, Anna Grzegorczyk, Małgorzata Grzywacz, Katarzyna Machtyl.

ISBN: 978-83-232-2761-8, ISSN: 1895-2984

gefördert aus Mitteln der Deutsch-Polnischen Wissenschaftsstiftung

Die im Projekt formulierte Aufgabenstellung wurde erfüllt. Gleichzeitig kamen viele, Edith Steins Leben, Werk und Wirkung zu erforschende Felder zum Vorschein. Sie bildeten Impulse zu weiteren Forschungen. Auf der Ebene der Relationen zwischen den am Projekt engagierten Partnern lassen sich sowohl die Vertiefung als auch der Ausbau von bestehenden Kontakten zu seine Früchten zählen. Beides soll in den kommenden Jahren fortgesetzt werden.