Historia

Historia

Centrum Badań im. Edyty Stein jest inicjatywą zakorzenioną w wieloletniej współpracy z s. Immakulatą Adamską OCD (1922-2007), członkiem honorowym Centrum, pierwszą tłumaczką dzieł Edyty Stein na język polski i autorką licznych o niej książek, oraz z o. Wojciechem Ciakiem OCD (Zakon Karmelitów Bosych, Warszawa – Solec), współpracy prowadzonej w ramach Instytutu Duchowości Carmelitanum, działającego przy Wyższym Seminarium Duchownym Warszawskiej Prowincji Karmelitów Bosych w Poznaniu, i „Zeszytów Karmelitańskich”. Jest ona także zwieńczeniem wspólnych wysiłków środowiska poznańskich badaczy dzieła i spuścizny Edyty Stein.

U swego zarania miała to być fundacja nosząca imię Patronki Europy. Szeroko zarysowany jej program szczegółowo przedyskutowany został z Zakonem Karmelitów Bosych, przede wszystkim zaś z ówczesnym przeorem poznańskiego klasztoru, o. Szczepanem Maciaszkiem.

Końcowe ustalenia, sformułowane jesienią 2002 roku, zmierzały do nawiązania ścisłej współpracy z Uniwersytetem im. A. Mickiewicza w Poznaniu i przedłożenia projektu JM Rektorowi Uniwersytetu, prof. dr hab. Stanisławowi Lorencowi (1943-2020). Dnia 20 listopada 2002 prof. dr hab. Anna Grzegorczyk (Instytut Kulturoznawstwa UAM) przedstawiła wraz z dr Małgorzatą Grzywacz (Instytut Filologii Germańskiej UAM) JM Rektorowi założenia planowanej fundacji.

Dnia 2 grudnia 2002 roku na posiedzeniu Rady Instytutu Kulturoznawstwa prof. A. Grzegorczyk wystąpiła z wnioskiem o powołanie Centrum Badań im. Edyty Stein, którego zakres działalności w znacznej mierze odpowiadałby istocie planowanej wcześniej fundacji. Rada Instytutu, po zapoznaniu się z programem projektowanego Centrum, jednogłośnie poparła ten wniosek. Dnia 2.12.2002 z upoważnienia Rady Instytutu Kulturoznawstwa jego dyrektor, prof. dr hab. Jacek Sójka, zwrócił się z prośbą do JM Rektora o powołanie ogólnouczelnianej placówki pod nazwą Centrum Badań im. Edyty Stein.

Zarządzeniem z dnia 1 marca 2003 roku JM Rektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, prof. dr hab. Stanisław Lorenc, powołał do życia i patronatem honorowym objął Centrum Badań im. Edyty Stein, a jego dyrektorem mianował prof. Annę Grzegorczyk.

Utworzenie Centrum w ramach Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza to swoista habilitacja dr Edyty Stein, jak wyraził się jezuita i duszpasterz środowiska naukowego w Poznaniu, o. Władysław Wołoszyn. W ten sposób Edyta Stein, której za życia przyszło zmagać się z „byciem kobietą” i „byciem Żydówką”, wraca na uniwersytet. Kobiecie i filozofowi środowiska uniwersyteckie Niemiec odmówiły prawa do habilitacji, a Żydówce rządzący od 1933 r. jej ojczyzną narodowi socjaliści zabronili nauczać. Domem Edyty Stein stała się, aż do męczeńskiej śmierci w Auschwitz, w lecie 1942 roku, rodzina zakonna Karmelu Terezjańskiego, w której żyła i tworzyła pod imieniem Teresy Benedykty od Krzyża.

Edyta Stein powraca nie do Fryburga w Bryzgowii czy do Heidelbergu, ale udaje się do gościnnego Poznania i jego Uniwersytetu, aby patronować Centrum Badań i wynikającym z jego utworzenia działaniom.

Na przestrzeni lat do grona członków honorowych Centrum należeli: Immakulata Adamska OCD (1922-2007) – zasłużona tłumaczka dzieł Edyty Stein na język polski i autorka wielu o niej książek, Beata Matusik OCD ̶  przeorysza Zakonu Karmelitanek Bosych z Bornego Sulinowa, Maja Komorowska – aktorka, Teresa Budzisz-Krzyżanowska – aktorka, zaś stałymi współpracownikami Centrum byli: Prof. Angela Ales Bello (Centro Italiano di Riserche Fenomenologiche), Prof. Markus Bernhardt (Universität Duisburg-Essen), Prof. Javier Sancho Fermin OCD (CITES Centro International Teresjano Sanjuanista de Avil), Prof. Stanisław Grygiel (Papieski Uniwersytet Laterański w Rzymie), Prof. Harald Seubert (Staatsunabhängige Theologische Hochschule Basel), Prof. dr hab. Jerzy Kopania – Uniwersytet w Białymstoku, Prof. dr hab. Iwona Lorenc- Uniwersytet Warszawski, Prof. em.  dr hab. Andrzej Półtawski (1923-2020) – Uniwersytet Jagielloński, Prof. Władysław Stróżewski – Uniwersytet Jagielloński, Prof. Mirosław Adamczyk – Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, Prof. UAM dr Monika Oliwa-Ciesielska – Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wojciech Ciak OCD – Zakon Karmelitów Bosych, Warszawa – Solec, Dr Justyna Kasza – filolog, japonista, Tokio, Ernest Zielonka OCD – Stowarzyszenie Anima Europae, Rzym.