Zaproszenie na konferencję „Fenomen migracji – między ksenofobią a filokseni”

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – Centrum Badań im. Edyty Stein

Katedra Nauk Społecznych i Humanistycznych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu

Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Poznaniu

 

zapraszają

do udziału w konferencji

 

Fenomen migracji – między ksenofobią a filoksenią

 

Poznań, 28 listopada 2025

 

 

Śmierć Edyty Stein, św. Teresy Benedykty od Krzyża zadana jej w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau wzywa nieustannie do podnoszenia kwestii ksenofobii. Jest to obowiązkiem uniwersytetów, które w chwili próby zawodziły.  Liczni uczeni nie tylko milczeli, a wręcz afirmowali złowrogie ideologie – faszyzm, hitleryzm i komunizm – prowadzące do ludobójstwa. W czasach terroru brakowało odwagi, aby się im przeciwstawiać. Odpowiednio wcześnie zabrakło krytycznej refleksji, aby dostrzec, kiedy one się rodziły.

Ksenofobia nie jest wyłącznie relacją wobec przybyszów w ustawicznych procesach „wędrówek ludów”. Wielokrotnie jest obawą lub aktem wrogości i agresji wobec sąsiadów.

Od czasów starożytnych trwa wyobrażenie podziału świata na kulturalny (wówczas świat Greków i Rzymian) z jednej strony i świat barbarzyńców z drugiej.  Taka polaryzacja uzasadniała nie tylko obronę przed obcymi, ale pozwalała na ich aktywne niszczenie poza własną oikumene. Najeźdźca wytwarza zwykle uzasadnienia prowadzące do ludobójczej eliminacji grup etnicznych, religijnych lub językowych. Pojęcia stają się niejasne lub są świadomie falsyfikowane – zwykle jako wyrafinowane strategie protagonistów złowieszczych ideologii.

Dobrze obecnie zadomowiony w wielu językach termin ksenofobia nie istniał w starożytnej grece. Ma on wszak swe źródła w greckim słowie ksenos, które oznaczało gościa i obcego (wewnętrznego). Jego  synonimem było słowo allotrios, a łacińskim odpowiednikiem alienus – obcy, osobliwy, oddalony, odrzucający. Cudzoziemca określano słowami allophylos i alloglottos łącząc je z ethnikos lub łacińskim gentilis. Byli to ludzie obcych rodów, ale także obcy religijnie (poganie, żydzi, chrześcijanie, mówiący innymi językami). Trzeba wszak zwrócić uwagę na to, że chrześcijaństwo u swych podstaw wskazywało na wartości uniwersalne i nawoływało nie tylko do miłości braci, ale także obcych [Hbr 13,1-2: he filadelfia menéto;, tes filoksenias me epilanthánesthe – niech trwa miłość do braci; nie zapominajcie też o miłości do obcych (o gościnności)].

Już ta różnorodność słów kreśli zakresy integracji, a zarazem obszary wykluczenia, fundamenty wrogości i wspólnego trwania. Wskazuje na wieloznaczność postaw społecznych i definicji przynależności. Jest przez to przedmiotem badań historii, historii kultury, psychologii społecznej i psychiatrii, medycyny we wszystkich przejawach opieki nad człowiekiem, socjologii, prawa oraz literatury i filozofii.

Chodzi wszak nie tylko o to, by zrozumieć i wyjaśnić, ale by móc ze zjawiskami odrzucenia sobie radzić, a zwłaszcza im zapobiegać. Chodzi wreszcie także o to, aby rozpoznać je w otaczającym nas świecie, w którym algorytmy AI mogą podpowiadać najbardziej nieludzkie zachowania.

 

Zachęcamy Państwa do udziału w konferencji i prosimy o nadsyłanie abstraktów z podaniem tytułu oraz streszczenia planowanego wystąpienia (długość do 900 znaków), stopnia naukowego i afiliacji wraz z adresem mailowym do dnia 30 czerwca 2025 roku na adres cbes@amu.edu.pl z dopiskiem „Fenomen migracji”.

Nie przewidujemy opłaty konferencyjnej.

 

 

W imieniu organizatorów

 

Kierownik Katedry Nauk Społecznych i Humanistycznych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu

prof. dr hab. Ewa Baum

 

Naczelny Lekarz Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Poznaniu

dr hab. med. Szczepan Cofta

 

Dyrektor Centrum Badań im. Edyty Stein Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza   w Poznaniu

prof. dr hab. Kazimierz Ilski